Subskrybuj nas na Youtube
W okresie przejściowym w klasach pierwszych brakować będzie uczniów. Ale dyrektorzy szkół i organy je prowadzące mogą zastosować mechanizmy chroniące nauczycieli przed zwolnieniem.
/>
/>
Najtrudniejszym okresem będzie rok szkolny 2016/2017. Później sytuacja w klasach pierwszych się unormuje. Aby zachować najwartościowszych pedagogów, warto skorzystać ze sposobów na ich zatrzymanie w pracy, które dają przepisy Karty Nauczyciela (ustawa z 26 stycznia 1982 r.; t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm., dalej KN). - Zmiany związane ze zwolnieniem obowiązku szkolnego sześciolatków w pewnym stopniu odbiją się na sytuacji kadry pedagogicznej w szkołach podstawowych - przyznaje Wojciech Ziętkowski, burmistrz Środy Wielkopolskiej - ale będziemy dokonywać starań, żeby nie wiązało się to z koniecznością zwolnień nauczycieli.
Jednak część nieprowadzących wprost do zwolnienia możliwości przewidzianych jest tylko dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania. A to dlatego, że przysługuje im gwarancja zatrudnienia. Przykładem takiego rozwiązania jest przeniesienie nauczyciela do innej szkoły.
Podwyższenie wieku szkolnego może spowodować, że w roku szkolnym 2016/2017 w klasach pierwszych będzie brakowało uczniów. Sytuacja ta (chociaż przejściowa) może spowodować potrzebę redukcji zatrudnienia wśród nauczycieli wczesnoszkolnych. W placówkach działających już w ramach zespołów przedszkolno-szkolnych mogą oni realizować pensum w przedszkolu. Niektórzy z pedagogów wybierają jednak inne rozwiązanie. W roku szkolnym 2016/2017 chcą korzystać z urlopu dla poratowania zdrowia. Muszą jednak pamiętać, że przerwa ta nie gwarantuje im stabilności zatrudnienia. Dyrektor szkoły może w czasie tego urlopu zwolnić nauczyciela.
Inne sposoby na uratowanie etatu to przejście w stan nieczynny lub obniżenie obowiązkowego wymiaru zajęć. To ostatnie rozwiązanie jest szczególnie istotne w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania. Z zasady wynikającej z art. 10 ust. 5 pkt 6 KN muszą oni być zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć. Reorganizacja szkoły (np. zmniejszenie liczby oddziałów) powoduje, że niektórzy nauczyciele nie będą mogli wypracować w niej pensum. Nie musi to jednak oznaczać ich zwolnienia. Pedagog może bowiem uzupełnić pensum w innej szkole.
W przypadku gdy nie jest to możliwe, zamiast zwalniać pracownika, dyrektor placówki może obniżyć mu etat. Gdy nauczyciel wyrazi na to zgodę, a co za tym idzie także na redukcję wysokości płacy, to zachowa zatrudnienie. Brak takiej akceptacji oznaczać będzie rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem. Obowiązek pracy w celu uzupełnienia pensum w innej szkole (szkołach) może nałożyć na nauczyciela tylko i wyłącznie organ prowadzący, czyli wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa, a nie dyrektor szkoły. Pragmatyka nie reguluje procedury podejmowania takiej decyzji. Niewykluczone jest więc, że nauczyciel sam albo za pośrednictwem szefa placówki występować będzie do organu prowadzącego o umożliwienie uzupełnienia etatu w innej szkole.
Przejście w stan nieczynny jest wpisane w pragmatyce w procedurę rozwiązania stosunku pracy. Dlatego zostanie omówione w części poświęconej temu zagadnieniu.
WAŻNE Pedagog w szkole, w której uzupełnia pensum, nie może mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych. Jeżeli placówka ta chce powierzyć nauczycielowi realizację zajęć w wymiarze przekraczającym liczbę godzin koniecznych do wyrównania pensum, to zawiera z nim odrębną umowę o pracę na liczbę godzin ponad etat.
! Wyrównanie pensum jest możliwe na tym samym stanowisku bądź na innym, przy czym w drugim przypadku wymagana jest zgoda nauczyciela.
! Aby zachować najwartościowszych pedagogów, warto skorzystać ze sposobów na ich zatrzymanie w pracy, które daje Karta nauczyciela.
Uzupełnienie pensum
Nierealizowanie obowiązkowego wymiaru zajęć może skończyć się zwolnieniem. Etat można wyrównać w innej szkole
Nałożenie na nauczyciela uzupełnienia pensum w innej szkole (szkołach), w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, jest możliwe w razie:
● częściowej likwidacji szkoły,
● zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole,
● zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela.
Wynika to z art. 22 ust. 1 KN. Okoliczności te są podstawą nie tylko obowiązku wyrównania etatu, obniżenia wymiaru zajęć, lecz także przejścia w stan nieczynny lub wypowiedzenia stosunku pracy. Dlatego trzeba sprecyzować te określenia. RAMKA 1
Obowiązek podjęcia dodatkowej pracy ma charakter bezwzględny. Sankcją za niepodporządkowanie się decyzji jest nie tylko ograniczenie zatrudnienia, lecz także zastosowanie jednej z kar porządkowych (wyrok SN z 8 grudnia 2005 r., sygn. akt I PK 94/05, OSNAPiUS 2006/21-22/320).
Zgodnie z wyrokiem SN z 27 lipca 2012 r. (sygn. akt I OSK 944/12, Legalis) zawarte w art. 22 ust. 1 KN sformułowanie „obowiązek podjęcia pracy” nie oznacza podpisania dodatkowego (odrębnego) angażu. Jest to rodzaj swoistej delegacji służbowej. Między pedagogiem a szkołą, w której uzupełnia on wymiar zajęć, nie powstaje stosunek pracy. Przez czas wyrównywania pensum nauczyciel pozostaje wyłącznie pracownikiem dotychczasowej placówki, i to na pełnym etacie. Uzupełnianie odbywa się wyłącznie do pełnego wymiaru pensum nauczyciela.
Niedopuszczalne jest jednak wyrównanie wymiaru czasu pracy godzinami pracy wykonywanej na innym stanowisku, na którym wymiar obowiązującego czasu pracy jest inny, bez zmiany stanowiska pracy. Przykładowo nie można łączyć 18-godzinnego pensum nauczyciela z 26-godzinnym pensum nauczyciela świetlicy bez zmiany stanowiska pracy – ze stanowiska np. nauczyciela historii na stanowisko nauczyciela o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin. Dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin pensum ustala organ prowadzący.
Należy także pamiętać, że skierowanie nauczyciela (niezależnie od podstawy zatrudnienia) do uzupełniającego zatrudnienia w innej szkole na innym stanowisku może nastąpić wyłącznie w ramach posiadanych przez niego kwalifikacji do nauczania określonego przedmiotu.
Konsekwencją odmowy uzupełnienia pensum będzie ograniczenie zatrudnienia (etatu i pensji), a co za tym idzie, zmiana warunków pracy i płacy. Efekty modyfikacji warunków zatrudnienia zależą od podstawy nawiązania stosunku pracy. Gdy będzie to nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania, dyrektor szkoły rozwiąże z nim stosunek pracy lub przeniesie w stan nieczynny. Z kolei odmowa przez pedagoga zatrudnionego na podstawie umowy o pracę będzie niewyrażeniem zgody na warunki wypowiedzenia zmieniającego. To z kolei oznacza skutki określone w art. 42 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.; dalej k.p.). Czyli w razie odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy lub płacy umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia.
Obowiązek uzupełnienia pensum w innej szkole (szkołach) może nałożyć na nauczyciela tylko i wyłącznie organ prowadzący, czyli wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa. PRZYKŁAD 1
Do organu prowadzącego trafiają arkusze organizacyjne ze wszystkich prowadzonych przez niego szkół i placówek. Na ich podstawie może więc podjąć decyzję o nałożeniu na nauczyciela obowiązku wyrównania etatu. Wcześniej organ prowadzący powinien w rozważyć, w której szkole to uzupełnienie powinno mieć miejsce. W pierwszej kolejności powinny wchodzić w grę placówki, które finansuje ten organ. Gdy takiej możliwości nie ma, może on nałożyć na nauczyciela obowiązek uzupełnienia wymiaru zajęć w szkole, dla której nie jest organem prowadzącym. W takiej sytuacji między jednostkami samorządu powinno zostać zawarte stosowne porozumienie o refundacji kosztów.
! Zgoda pedagoga na redukcję etatu, choć niekorzystna, bo powodująca obniżkę pensji, może go uchronić przed zerwaniem stosunku pracy.
RAMKA 1
Najważniejsze pojęcia
Częściowa likwidacja szkoły. Termin ten nie ma swojej definicji ustawowej. Dla ustalenia jego znaczenia pomocny będzie art. 59 ust. 6 u.s.o., który używa pojęcia „przekształcenie”. W rozumieniu tego przepisu „przekształcenie” to w zasadzie każda zmiana organizacyjna, która polega na częściowej likwidacji szkoły. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 stycznia 2014 r. (sygn. akt I OSK 2475/13, LEX nr 1475201) wskazał, że wstrzymanie w szkole naboru do klas pierwszych oznacza jej przekształcenie, czyli takie zmiany organizacyjne, które prowadzą do istotnego zmniejszenia rozmiarów lub zmiany przedmiotu dotychczas prowadzonej działalności danej placówki.
Zmiany organizacyjne. Wynikają one z dwóch dokumentów, które musi przygotować dyrektor szkoły. Plan nauczania to dokument, który zawiera podział na poszczególne przedmioty nauczania i zajęcia, organizację pracy szkoły, tygodniowy minimalny wymiar godzin lekcyjnych pozostających do dyspozycji dyrektora i wychowawców oraz wykaz godzin lekcyjnych pozostających do rozdysponowania i podziału między nauczycieli wraz z godzinami ponadwymiarowymi. Na tej podstawie ustala się, czy zmiana planu w stosunku do poprzedniego uniemożliwia dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze oraz czy trzeba rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy lub przenieść w stan nieczynny. Przy czym zmiana planu nauczenia w rozumieniu art. 20 ust. 1 pkt 2 KN dotyczy wyłącznie godzin lekcyjnych finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę. Tylko te godziny wchodzą bowiem do pensum nauczycielskiego i tylko ich zmiana może uniemożliwiać zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze (wyrok SN z 7 maja 2015 r., sygn. akt III PK 138/14, LEX nr 1746872).
Arkusz organizacyjny. Określa on szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym, z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania. Arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący szkołę (np. wójt, burmistrz, starosta) do 31 maja danego roku. W jego treści zamieszcza się w szczególności: liczbę pracowników szkoły, w tym zajmujących stanowiska kierownicze, oraz ogólną liczbę godzin zajęć finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący. Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły jej dyrektor ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych. Arkusz organizacyjny jako dokument sporządzany na podstawie planu nauczania jest jakby planem nauczania przeniesionym na konkretne zajęcia w konkretnym roku szkolnym. To oznacza, że nie tylko można mówić o pewnej tożsamości obu tych dokumentów, ale że podstawowe znaczenie dla organizacji zajęć w szkole i liczby zatrudnionych nauczycieli ma właśnie arkusz organizacyjny. Dlatego ma on również decydujące znaczenie w kwestii zmian organizacyjnych w danym roku szkolnym. Odpowiedzialność za jego sporządzenie ponosi dyrektor szkoły. On także musi dostosować liczbę nauczycieli do liczby uczniów i racjonalnie wykorzystać kompetencje nauczycieli, uwzględniając przy tym sytuację finansową gminy (wyrok Sądu Najwyzszego z 6 marca 2014 r., sygn. akt I PK 221/13, LEX nr 1493843).
PRZYKŁAD 1
Niedopuszczalne porozumienie
Dyrektor szkoły podstawowej ustaliła, że brakuje jej dla jednego z nauczycieli wf całego etatu (18/18). Jest tylko 13/18. Szefowa sąsiedniej placówki zaproponowała, aby ten nauczyciel uzupełniał etat w tamtej szkole. Dyrektor zatrudniająca wuefistę zgodziła się na taką propozycję. Zobowiązanie nauczyciela do uzupełniania pensum w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć nie może się jednak odbyć na podstawie porozumienia dyrektora szkoły macierzystej oraz dyrektora szkoły, w której nauczyciel miałby uzupełniać pensum. Obowiązek taki może nałożyć na nauczyciela jedynie organ prowadzący. Nie oznacza to jednak, że dyrektor szkoły, w której jest zatrudniony nauczyciel, nie może wystąpić do organu właściwego z inicjatywą uzupełniania pensum przez nauczyciela. W takim przypadku powinien on uzasadnić potrzebę uzupełnienia przez nauczyciela etatu w innej szkole i ewentualnie wskazać placówkę, w której miałby on uzupełnić pensum. Inicjatywa może pochodzić też od zainteresowanego nauczyciela.
Przeniesienie za zgodą lub bez niej
Nauczyciela mianowanego można przesunąć do innej placówki bez konieczności rozwiązywania z nim stosunku pracy
Z pragmatyki zawodowej wynika, że możliwe są dwa sposoby przeniesienia nauczyciela do pracy w innej szkole: za zgodą nauczyciela lub bez takiej zgody. Pedagog może być także na swój wniosek przeniesiony na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole lub na taki sam lub inny etat w placówce położonej w tej samej lub innej miejscowości.
Przeniesieni mogą być jedynie nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni na podstawie mianowania. Wszystkie przypadki, w których możliwe jest przeniesienie nauczyciela, mają wspólną cechę dotyczącą ciągłości stosunku pracy. Różni je tylko tryb i powody zmiany stanowiska pracy. SCHEMAT 1
Co ważne - zwłaszcza w już powstałych zespołach przedszkolno-szkolnych przenoszenie mianowanych nauczycieli w ramach zespołu, nawet jeżeli łączy się ze zmianą miejsca wykonywania pracy (ale bez zmiany stanowiska), nie podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 18 ust. 1 KN i może nastąpić bez zgody nauczyciela (wyrok SN z 21 czerwca 2011 r., sygn. akt III PK 80/10).
Nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony na podstawie mianowania musi być co do zasady zatrudniony na czas nieoznaczony w pełnym wymiarze zajęć. Jedyny wyjątek od tej zasady przewiduje art. 22 ust. 2 KN, który umożliwia obniżenie mu pensum nie więcej niż do 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia. Możliwe jest to tylko wtedy, gdy nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć oraz nie istnieją warunki do uzupełnienia pensum w innej szkole (szkołach). Warunkiem ograniczenia zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2 jest jego zgoda.
Warunek wyrażenia zgody przez nauczyciela na obniżenie mu etatu oznacza, że inicjatywa musi wyjść od dyrektora szkoły. Brak zgody nie jest podstawą do typowania nauczyciela mianowanego do zwolnienia (wyrok SN z 3 października 2006 r., sygn. akt III PK 57/06, OSNP 2007/19-20/272).
Procedura obniżenia pensum, a w szczególności kolejność czynności, nie została jasno określona w pragmatyce. W jej ustaleniu pomocne jest orzecznictwo Sądu Najwyższego. SCHEMAT 2
Przede wszystkim dyrektor szkoły musi poinformować nauczyciela o zaistnieniu przesłanek uzasadniających obniżenie mu etatu oraz zaproponować jego wymiar. Powinno to nastąpić najpóźniej 31 maja, gdyż w tzw. szkołach feryjnych rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. A taki będzie skutek braku zgody nauczyciela.
Co ważne, uprzednie ograniczenie na podstawie art. 22 ust. 2 KN wymiaru zajęć nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania nie jest jednak warunkiem koniecznym rozwiązania z nim stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 KN. Nie jest to bowiem jeden z etapów procedury rozwiązania z pedagogiem stosunku pracy.
Informacja o wystąpieniu przesłanek do obniżenia etatu może być nauczycielowi przekazana przez przełożonego w jakikolwiek (mniej lub bardziej sformalizowany) sposób, który uzna on za właściwy. Może być ona wyrażona nawet ustnie podczas rozmowy. Forma pisemna będzie miała w tym przypadku znaczenie wyłącznie dowodowe (wyrok SN z 30 września 2014 r., sygn. akt III PK 18/14, LEX nr 1511061). Informacja może być podana nauczycielowi w osobnym piśmie poprzedzającym wypowiedzenie stosunku pracy lub zbiegającym się w czasie z tą czynnością. Wtedy nauczyciel otrzymuje równocześnie dwa pisma. Jedno zawiera oświadczenie o wypowiedzeniu, drugie stanowi pouczenie o przysługujących mu uprawnieniach. Informacja może być przekazana nawet w piśmie zawierającym oświadczenie woli o wypowiedzeniu.
W sprawie obniżenia wymiaru obowiązkowych zajęć może być zawarte porozumienie zmieniające (najpóźniej do 31 maja). Można je zawrzeć bez potrzeby wręczania wypowiedzenia stosunku pracy. PRZYKŁAD 2
Dyrektor szkoły nie ma obowiązku podejmowania czynności zmierzających do ustalenia możliwości uzupełniającego zatrudnienia nauczyciela mianowanego w innych szkołach. Z art. 22 ust. 1 KN wynika, że dyrektor nie jest jego adresatem. Przewiduje on uprawnienie organu prowadzącego daną szkołę (wyrok SN z 8 grudnia 2005 r., sygn. akt I PK 94/05, OSNP 2006/21-22/320). Pragmatyka nie przewiduje również obowiązku informowania nauczyciela o możliwości (lub braku) zatrudnienia uzupełniającego (wyrok SN z 14 maja 2014 r., sygn. akt II PK 216/13, LEX nr 1475165).
SN w wyroku z 11 września 2014 r. (sygn. akt II PK 286/13, LEX nr 1552143) wyjaśnił, że ograniczenie zatrudnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalnego zmniejszenia wynagrodzenia może trwać przez okres występowania przyczyn wprowadzenia tego ograniczenia wskazanych w art. 22 ust. 2 i art. 20 ust. 1 pkt 2 KN. W razie ich ustąpienia nauczyciel ma prawo do zatrudnienia w pełnym wymiarze zadań.
Gdy samorząd zamyka szkołę, to jej dyrektor musi zwolnić całą kadrę pedagogiczną (art. 20 ust. 1 pkt 1 KN). W przypadku natomiast częściowej likwidacji placówki albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć - rozwiązuje z nim stosunek pracy. Nauczyciel ma prawo złożyć wniosek o przeniesienie go w stan nieczynny. Podanie to jest wiążące dla dyrektora. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może zaś wyrazić zgodę na ograniczenie mu zatrudnienia (art. 20 ust. 1 pkt 2 KN).
Konsultacje ze związkami zawodowymi
Częściowa likwidacja placówki lub zmiany organizacyjne często wiążą się z wyborem nauczycieli do zwolnienia. Czynność ta nie może być dowolna lub dyskryminująca. Dyrektor wcześniej musi opracować kryteria w uzgodnieniu zakładową (międzyzakładową) organizacją związkową. W razie zmian organizacyjnych w szkole przyjęte przez pracodawcę kryteria podlegają kontroli sądowej w celu dokonania oceny, czy rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem było uzasadnione (wyrok SN z 27 listopada 1997 r., sygn. akt I PKN 399/97).
Po dokonaniu wyboru nauczyciela dyrektor szkoły musi o zamiarze wypowiedzenia mu stosunku pracy zawiadomić reprezentującą go organizację związkową. Jeśli przełożony nie jest pewien, czy związek reprezentuje nauczyciela, powinien wcześniej zapytać związek, czy nauczyciel do niego należy bądź czy organizacja związkowa go reprezentuje. Może również zwrócić się do organizacji o udostępnienie listy pracowników korzystających z jej ochrony. Jeżeli jednak związek odmówi, zasłaniając się np. ochroną danych osobowych, nie zwalnia to dyrektora z obowiązku współdziałania ze związkiem w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy.
Dyrektor ma wówczas obowiązek zapytania związku konkretnie o zwalnianego nauczyciela (uchwała SN z 21 listopada 2012 r., sygn. akt III PZP 6/12). Związek ma siedem dni od otrzymania oświadczenia dyrektora w tej sprawie na zgłoszenie na piśmie umotywowanych zastrzeżeń co do zamiaru wypowiedzenia stosunku pracy. Mimo zgłoszenia zastrzeżeń przez związek bądź w razie braku jego reakcji decyzja co do wręczenia wypowiedzenia nauczycielowi (bądź nie) należy do dyrektora.
Wypowiedzenie zatrudnienia
Szef placówki rozwiązuje stosunek pracy z nauczycielem z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Oświadczenie o wypowiedzeniu musi złożyć do 31 maja, ponieważ umowa musi zostać rozwiązana z końcem roku szkolnego (31 sierpnia). Warunek rozwiązania stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli szkół, w których w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych, oraz nauczycieli szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego.
Jeżeli dyrektor wypowiada nauczycielowi umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, to w oświadczeniu musi wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie oraz pouczyć o przysługującym prawie odwołania do sądu pracy. Tak mówi art. 30 par. 4 i 5 k.p. Niewykonanie tego obowiązku jest naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę w rozumieniu art. 45 par. 1 k.p.
Gdy występują powody określone w art. 20 ust. 1 KN, dopuszczalne jest wypowiedzenie umowy na czas określony, nawet gdy nie zawiera ona klauzuli dopuszczającej jej wcześniejsze rozwiązanie (wyroki SN z: 11 stycznia 2005 r., sygn. akt I PK 159/04 oraz z 12 listopada 2008 r., sygn. akt I PK 79/08).
Skrócenie wymówienia
Trzymiesięczny okres wypowiedzenia może być skrócony do jednego miesiąca, z tym że w takim przypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wymówienia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Oświadczenie w sprawie skrócenia okresu wypowiedzenia musi być złożone równocześnie z wymówieniem stosunku pracy.
Dyrektor szkoły nie może jednak wypowiedzieć zatrudnienia nauczycielowi, którego stosunek pracy podlega szczególnej ochronie. Ta gwarancja nie ma zastosowania w razie całkowitej likwidacji szkoły. RAMKA 2
Przeniesienie w stan nieczynny
Wypowiedzenie jest bezskuteczne, jeżeli nauczyciel w ciągu 30 dni od doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy złoży dyrektorowi szkoły pisemny wniosek o przeniesienie w stan nieczynny. Wskazany termin nie może być skrócony ani wydłużony przez dyrektora. Złożenie przez nauczyciela oświadczenia po jego upływie powoduje, że jest ono bezskuteczne, tj. nie wywołuje skutków prawnych. Wniosek nauczyciela jest wiążący dla szefa placówki.
Dyrektor szkoły musi poinformować nauczyciela o możliwości przejścia - na jego wniosek - w stan nieczynny. Informacja taka może być przekazana w piśmie zawierającym oświadczenie woli o wypowiedzeniu nauczycielowi stosunku pracy.
Gdy szkoła jest zamykana, uprawnienie to pracownikom nie przysługuje. Uzasadnione jest to tym, że stan nieczynny nie jest rozwiązaniem stosunku pracy, ponieważ nauczyciel nadal korzysta z praw pracowniczych. Byłoby to niemożliwe, w sytuacji gdy placówka, która te prawa miałaby zapewnić, zostanie zlikwidowana.
Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego z pominięciem dodatków (za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy), wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, a także nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy.
Przysługuje mu natomiast dodatek mieszkaniowy, dodatek za pracę na wsi oraz świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Z art. 20 ust. 7 KN wynika, że dyrektor szkoły musi w pierwszej kolejności przywrócić do pracy nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości podjęcia przez niego pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.
Prawo do odprawy
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z powodu wymienionego w art. 20 ust. 1 KN, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, bez żadnych dodatków (stażowego, funkcyjnego, za warunki pracy i motywacyjnego).
W przypadku zwolnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, który w chwili rozwiązania stosunku pracy miał ograniczony etat na podstawie art. 22 ust. 2 KN, odprawa przysługuje w wysokości przewidzianej dla pełnego etatu. Pedagog nie otrzyma odprawy, jeżeli z przyczyny likwidacji zostanie przeniesiony do innej szkoły (wyrok SN z 20 sierpnia 2001 r., sygn. akt I PKN 591/00).
Nauczycielowi zatrudnionemu na kontrakcie, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn wynikających z art. 20 ust. 1 KN, przysługuje odprawa określona w art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 192 ze zm.).
Wysokość odprawy obliczana jest na zasadach obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W jej wysokości będą więc uwzględnione wszystkie składniki wynagrodzenia wypłacane w czasie urlopu wypoczynkowego, a więc nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, lecz także dodatki, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa itd.
WAŻNE Kwestie modyfikacji stosunku pracy nauczycieli mianowanych są szczegółowo uregulowane w KN (odrębnie niż w k.p.). Nie stosuje się do nich art. 42 k.p.
WAŻNE W przypadku zwolnień spowodowanych całkowitą likwidacją szkoły dyrektor szkoły nie musi zawiadamiać związków zawodowych o zamiarze wypowiedzeń stosunku pracy.
WAŻNE W placówkach feryjnych stan nieczynny trwa od 1 września danego roku do końca lutego roku następnego. Z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa.
! Odprawa dla nauczyciela kontraktowego ma górny limit – jej wysokość nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2016 r. może wynieść nie więcej niż 27 750 zł (15 × 1850 zł).
! Dyrektor szkoły nie musi konsultować nowych warunków zatrudnienia nauczyciela ze związkiem zawodowym. Jest to konieczne dopiero wtedy, gdy nauczyciel nie zgadza się na obniżenie wymiaru obowiązkowych zajęć.
! Każdemu nauczycielowi przysługuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia, niezależnie od podstawy zatrudnienia, rodzaju umowy o pracę i stażu pracy.
RAMKA 2
Wyłączenie ochrony
Zamknięcie szkoły oznacza dopuszczalność zwolnienia nauczyciela, któremu przysługuje gwarancja zatrudnienia, czyli pracownikowi:
● w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
● w czasie ciąży,
● w trakcie korzystania z urlopu związanego z opieką nad dzieckiem,
● w wieku przedemerytalnym,
● będącemu chronionym członkiem związków zawodowych lub społecznym inspektorem pracy.
PRZYKŁAD 2
Porozumienie w trakcie okresu wypowiedzenia
Nauczycielce zatrudnionej na podstawie mianowania 22 maja dyrektor zaproponował obniżenie pensum i jednocześnie proporcjonalną redukcję wynagrodzenia. Przyczyną były zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole.
Nauczycielka nie wyraziła na to zgody. Dlatego 29 maja dyrektor wypowiedział jej stosunek pracy. Kobieta zmieniła zdanie. Może ona zawrzeć z dyrektorem porozumienie zmieniające warunki zatrudnienia w trakcie biegnącego okresu wypowiedzenia, czyli do końca roku szkolnego (tj. do 31 sierpnia). Pragmatyka nie przewiduje żadnego terminu. Wyrażenie zgody na ograniczenie wymiaru zajęć dopiero po wręczeniu oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy nie jest jednak wiążące dla dyrektora szkoły, co oznacza, że nauczycielka może zostać zwolniona (wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z 28 listopada 2013 r., sygn. akt V Pa 145/13, www.orzeczenia.ms.gov.pl).